Καλαμπάκα - Μετέωρα Μοναστήρια

ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ - ΜΕΤΕΩΡΑ

Ένας παράξενος τόπος, μια λαμπρή μοναστηριακή πολιτεία, στερεωμένη σε γιγάντιους βράχους, που ορθώνονται περήφανοι στη βορειοδυτική άκρη της Θεσσαλικής πεδιάδας, δημιουργεί ένα περίεργο συναίσθημα, από τα πιο παράδοξα σε όλο τον κόσμο, ανάμικτο από δέος και θαυμασμό.

Αγναντεύοντας ο επισκέπτης το μεγαλόπρεπο αυτό τοπίο της Καλαμπάκας αυτό των Μετεώρων, επιβλητικό και άγριο τον χειμώνα, καθώς βοριάδες σφυρίζουν ανάμεσα στο χάος των πέτρινων όγκων, αλλά παράλληλα ήρεμο και κατανυκτικό τις ηλιόλουστες ημέρες, γεμάτο βουνίσια αρώματα από τα αγριολούλουδα και την παρθένα βλάστηση που πλαισιώνει τα σχίσματα των βράχων, ωοιώθει τη μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης στο άπειρο και γίνεται προσκυνητής. Βρίσκεται κοντά στο δημιουργό του, ενώ η φύση γύρω του απλώνεται έρημη, γεμάτη μοναξιά, με μοναδική παρηγοριά, το γοργό πέταγμα των πουλιών και τον αχό του σήμαντρου κάποιου μοναστηριού...

Η απόκοσμη αυτή γαλήνη συντροφεύει - αιώνες τώρα - τους πανύψηλους γκρίζους βράχους, που ορθώνονται γεμάτοι αετοφωλιές μέχρι τον ουρανό, ενώ πάνω τους θρονιάζονται μεγάλα μοναστήρια, ταπεινά εκκλησάκια και έρημα τώρα παλιά ασκητήρια.

Μοναδική στον κόσμο ολόκληρο η μοναστική αυτή πολιτεία, που δημιουργήθηκε πάνω στο πέτρινο αυτό επιβλητικό τοπίο. Και αυτό το εκπληκτικό γεωλογικό φαινόμενο υπήρξε ανέκαθεν αντικείμενο έρευνας Ελλήνων και ξένων γεωλόγων και ερευνητών. Με πιο πιθανή την εξήγηση που δίνει ο Γερμανός Al. Philipson, στο βιβλίο του "Θεσσαλία και Ήπειρος" (1897) υποστηρίζοντας ότι το συγρκότημα των μετεωρίτικων αυτών βράχων είναι δελτογενής χώρος ενός μεγάλου ποταμού, που χιλιάδες χρόνια χυνόταν στο στενό αλλά βαθύ τμήμα της θάλασσας που κάλυπτε τότε ολόκληρο το σημερινό Θεσσαλικό κάμπο.

"Εδώ πάνω, στους απόκοσμους αυτούς πελώριους βράχους, βρήκαν ψυχική γαλήνη προσευχόμενοι, με καταθλιπτικές στερήσεις, έρημοι και καταφρονεμένοι, οι πρώην ρακένδυτοι αναχωρητές των εγκοσμίων."

Σύμφωνα με την παράδοση οι πρώτοι ερημίτες ανέβηκαν στους πέτρινους αυτούς όγκους πολύ πριν από το δέκατο μ.Χ. αιώνα. Ζούσαν σε σπηλιές και σε βαθουλώματα των βράχων, ενώ δίπλα τους, δημιούργησαν μικρούς χώρους, τα "Προσευχάδια" για να προσεύχονται, έχοντας παντοτεινή συντροφιά τη μελέτη των παλιών ορθόδοξων κειμένων.

Όμως οι θρησκευτικές τους υποχρεώσεις απαιτούν την εκκλησιαστική λειτουργία και μετάληψη, που έπρεπε να εκτελεί ιερέας. Και για την εκπλήρωση των θρησκευτικών αυτών κανόνων, θα αναγκαστούν να εκκλησιάζονται στην αρχή στην παλιά εκκλησία Ταξιαρχών και αργότερα, όταν θα κτισθεί, στην Εκκλησία της Θεοτόκου. Τελικά θα δημιουργηθεί η Πρώτη Σκήτη της Δούπιανης, που θα υπαχθεί στην Επισκοπή Σταγών.

Η Ίδρυση της Σκήτης Δούπιανης - γύρω στον 11ο αιώνα - είναι η απαρχή της οργανωμένης μοναστικής πολιτείας των Μετεώρων και της κοινοβιακής ζωής. Η κοινή παρακολούθηση της Θείας Λειτουργίας κάθε Κυριακή και η Θεία Μετάληψη θα οδηγήσει τους πρώτους αυτούς ασκητές στην πνευματική τους συνεδέλφωση. Για να δημιουργηθεί με την πάροδο των ετών η Μονή της Δούπιανης και αργότερα του "Πρωτάτου", σύμφωνα με τα πρότυπα του Άγιου Όρους, που θα καθιερώσει σαν "Πρώτο" τον Ηγούμενο της Σκήτης, ο οποίος θα ασκεί θρησκευτική εξουσία σε όλη την κοινότητα και θα διαμένει στη Μονή.

Δύο - τρεις αιώνες θα περάσουν ειρηνικοί, αλλά στον δέκατο τρίτο και δέκατο τέταρτο αιώνα, αρχίζουν επιδρομές Φράγκων, Σέρων, Κατελανών, Αλβανών και Τούρκων που φιλοδοξούν να κατακτήσουν τη Θεσσαλική γη. Στα χρόνια 1328 - 1344, με Αυτοκράτορα του Βυζαντίου τον Ανδρόνικο τον Νεότερο, ο Βασιλιάς (Κράλης) της Σερβίας, Στέφανος Δουσάν, θα ανακυρηχτεί Βασηλιάς Σέρβων, Ρωμαίων, Αλβανών και Βουλγάρων και θα καταλάβει τη Θεσσαλία και τις γειτονικές επαρχίες. Τοποτηρητή του θρόνου θα ορίσει τον Γρηγόριο Πρελιούμπ και Δεσπότη της Αιτωλίας τον ετεροθαλή αδελφό του Συμεών.

Το 1344, καταδιωγμένος από το Άγιο Όρος, από επιδρομές κουρσάρων, θα έλθει στα Μετέωρα ο Μοναχός Αθανάσιος, συνοδευόμενος από τον πνευματικό του πατέρα Γρηγόριο και θα εγκατασταθούν στον "Στύλο των Σταγών", μένοντας εκεί γύρω στα δέκα χρόνια.

Ο Αθανάσιος, ο μετέπειτα Όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, είχε μοναδικό του σκοπό τη δημιουργία ενός μοναστηριακού καλά οργανωμένου, σύμφωνα με τα αγιορειτικα πρότυπα. Συγκέντρωσε το 1344 δεκατέσσερις μοναχούς από τη γύρω πεεριοχή και ανέβηκε στον "Πλατύ Λίθο", ένα μεγάλο βράχο με ύψος 613 μέτρα από τη θάλασσα και 413 μέτρα από την πόλη της Καλαμπάκας, αρχίζοντας το πραγματικά τιτάνιο - για την εποχή εκείνη - έεργο ανοικοδόμησης των πρώτων κτισμάτων του περίφημου αργότερα Μοναστηριού του "Μεγάλου Μετεώρου". Ο Θεοσεβής αυτός μοναχός υπήρξε εκείνος που έθεσε τους κανόνες και τους όρους που έπρεπε να ακολουθεί η κοινοβιακή μοναχική ζωή στα Μετέωρα.

Μετά τον θάνατο του Στέφανου Δουσάν και του Πρελιούμπ, ο Συμεών θα ανακυρήξει τον εαυτό του Βασηλιά και Τσάρο και θα ενώσει τη Θεσσαλία και την Ήπειρο, με πρωτεύουσα τα Τρίκαλα.

Η μεγαλοπρέπεια του τοπίου και η ασφάλεια που ένιωθαν οι μοναχοί στα απρόσιτα αυτά ύψη των απόκρημνων βράχων - από διάφορους κατά καιρούς επιδρομείς, ληστές και κακοποιούς - δημιούργησε με το χρόνο μια μεγάλη μοναστηριακή πολιτεία με πολλές μονές, που ενισχύονταν από πολλές δωρεές και προνόμια ευσεβών ηγεμόνων και αρχόντων. Με αποτέλεσμα, πολλοί γνωστοί και άγνωστοι ιερωμένοι, να ιδρύσουν τα μοναστήρια: Αγίας Τριάδος, Αγίου Στεφάνου, Υπαπαντής Ρουσσάνου ή Αρσάνου, Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, Παναγίας της Μύκανης, Αγίων Θεοδώρων, Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα ή Κόφινα, Αγίου Αντωνίου, Παντοκράτορος, Προδρόμου, Αγίας Μονής, Μονής Υψηλοτέρας ή Καλλιγράφων, Μοδέστου, Προσκυνήσεως, Αλύσεως, Αποστόλου Πέτρου, Αγίου Δημητρίου, Καλλιστράτου, Προδρόμου και Ταξιαρχών.

Όμως σιγά σιγά η Θεοκρατική αυτή Πολιτεία θα αρχίσει να παρακμάζει και σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία έξη μονάχα Μοναστήρια ως εξής:

1. Μεταμορφώσεως

2. Βαρλαάμ

3. Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

4. Ρουσάνου

5. Αγίας Τριάδος

6. Αγίου Στεφάνου

ενώ από τα υπόλοιπα, άλλα έχουν ερειπωθεί και άλλα έχουν εντελώς εξαφανισθεί.